Dilekçeler
Bir dileği bildirmek için resmi makamlara sunulan, imzalı ve adresli, pullu veya pulsuz yazıya istida, arzuhal veya dilekçe denir.
Dilekçe hakkı siyasal haklardandır.
Dilekçe hakkıyla ilgili anayasanın 74'üncü maddesi, 3071 sayılı dilekçe Hakkı'nın kullanılmasına dair kanun yürürlüktedir.
Dilekçenin incelenmesi ve sonucunun bildirilmesi, yetkili makamlara yapılan başvurunun sonucunu veya yapılmakta olan işlemin safahatı hakkında dilekçe sahiplerine en geç 30 gün içinde gerekçeli cevap verilir.(3071 sk md7)
Aynı kanunun üçüncü maddesinde ise TBMM de yetkili makamlara yazı ile başvuru hakkını dördüncü maddesi dilekçede de bulunması gereken unsurları yedinci maddesi ise muhataplarının iki ay içinde bilgilendireceğini belirtmektedir.
Hukuk muhakemeleri kanununun 119uncu maddesine göre dava dilekçesinde bulunması gereken unsurlar şunlardır:
1) tarafların ve varsa kanuni temsilci veya vekillerin ad ve soyadları ile adresleri
2) açık bir şekilde dava konusu
3) davacının iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetleri delillerin nelerden ibaret olduğu
4) hukuki sebeplerin özeti
5) açık bir şekilde iddia ve savunma
6) karşı tarafın hangi sürede cevap verebileceği
7) davacıların veya varsa kanuni temsilci yahut vekilin imzası
Uygulamada bazen genellikle çok sayıda başvuru yapılmasının söz konusu olduğu hallerde işlemleri ve değerlendirmeyi kolaylaştırmak için basılı (matbu) dilekçelerde kullanılmaktadır bunlara örnek dilekçe veya form dilekçe de denilmektedir.
+ dilekçelerde gereksiz ayrıntılara yer verilmez.
+ dilekçelerde ciddi ve ağırbaşlı bir dil kullanılır.
+ dilekçeler çizgisiz, beyaz dosya kağıdına daktilo ile veya dolma kalemle okunaklı yazısı ile yazılmalıdır.
+ dilekçe hangi kuruma veriliyorsa, bu makamın adı başa yazılır.
+ kurum adının sağ alt kısmına kurumun bulunduğu şehrin adı yazılır.
+ konunun kısa bir özeti bu. Başlığın altına yazılır.
+ dilekçede bir durum belirtiliyorsa son cümle" durumu bilgilerinize saygılarımla sunarım." bir istek belirtiyorsa" gereğini izinlerinize saygılarımla sunarım." şeklinde olmalıdır.
+ dilekçe bitimde sağ alt köşeye adı ve soyadı yazılıp imzalanmalıdır
+ tarih, isim ve imzanın bir satır üstünde olabileceği gibi dilekçenin sağ üst köşesine de konabilir.
+ sol alt köşeye açık adres yazılmalıdır.
+ dilekçeleri kırmızı veya kurşun kalem asla kullanılmaz
Genel (Adi) Dilekçeler
Bu dilekçeler serbest bir biçimde düzenlenir.
Hitap edilen makamın adı büyük harflerle adreste yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük diğer harfleri küçük yazılır.
Dilekçe posta aracılığı gönderiliyorsa bunun iadeli taahhütlü mektup biçiminde gönderilmesinde yarar bulunmaktadır. Örecektir için ilgili raporu varmadığı saptanmış olur.
Hazırlanan dilekçe doğrudan doğruya ilgili makama veriliyorsa dilekçenin makamın evrak bölümüne kaydedilerek kayıt numarası alınması gerekir. Böylece dilekçe kaybolmamış olur. Hem de kayıt numarası ile daha sonra takip imkanı sağlanır.
Adli Dilekçeler
Adli makamlara verilen ve çoğunlukla içerikli yasalar tarafından belirlenmiş bulunan dilekçelerdir
+ dava dilekçeleri
+ şikayet, itiraz dilekçeleri
+ davaya cevap dilekçeleri
+ ihtiyati tedbir dilekçeleri
+ Duruşmadan vareste tutulma dilekçesi (sanığın duruşmalara katılmak istememesi durumunda vereceği dilekçe) vb.
Dava dilekçesinin içeriği oluşturan öğelerin incelenmesi
1) Mahkemenin Adı
Dava dilekçesinin başına davanın açıldığı mahkemenin adı yazılır. Ancak görev ve yetki bakımından ilgili mahkemeyi yazmak önemlidir.
Mahkemenin görev ve yetkisi kanunla belirlenir
Türk yargı örgütü ve görevli mahkeme
Anayasanın dokuzuncu maddesine göre yargı yetkisi Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır
Ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıklar nitelikleri itibariyle gruplandırılmakta bunlar için ayrı kurallar konulmakta ve uyuşmazlıklar için ayrı mahkemeler oluşturulmaktadır. Bu gruplandırmaya" yargı yolu" adını veriyoruz.
Bugün ülkemizde dört ana yargı yolu vardır. Bunlar;
* Anayasa yargısı
* İdari Yargı
* Adli yargı
* Yargısı
Anayasa yargısı
Kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye büyük millet meclisi içtüzüğünün anayasaya şekil ve esas bakımından uygun olup olmadığı ve bazı yüksek kamu görevlilerinin görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılanması Anayasa yargısının görev alanına girer Bireysel başvuru ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne karşı yeni bir yargı yolu açma amacı taşımaktadır. Burada görevli olan mahkeme, Anayasa mahkemesidir.
İdari Yargı
İdarenin kamu alanındaki güçlerini kullanmasından kaynaklanan eylem ve işlemlerinin denetimi idari yargının görev alana girer.
İdari yargıda davalı olarak hep idare bulunur
İdari Yargı iki derecelidir.
Birinci derece mahkemeler üç çeşittir. Bunlar:
* bölge idare mahkemeleri
* idare mahkemeleri
* vergi mahkemeleri olarak sınıflandırılır.
İdari yargının üst dereceli mahkemesi Danıştay'dır
Birinci derece mahkemeleri ve ilk derece mahkemesi olarak Danıştay'da gören davaların temyiz yeridir.
Adli yargı
Adli yargı, ceza yargısı ve medeni yargı olarak ikiye ayrılır.
Ceza yargısında görevli olan mahkemeler genel mahkemeler ve uzmanlık mahkemeler olarak ikiye ayrılır.
Genel görevli mahkemeler
+ Sulh Ceza Mahkemesi (2 yıla kadar)
+ Ağır Ceza Mahkemesi(10 yıldan fazla /müebbet/ağırlaştırılmış müebbet)
+ Asliye Ceza Mahkemesi (kalan davalar)
Medeni yargı çekişmesiz yargı (nizasız kaza) ve çekişmeli yargı (nizalı kaza) olarak ikiye ayrılır
Medeni yargı mahkemeleri üçe ayrılır:
- ilk derece mahkemeleri
(genel ve özel mahkemeler olarak ikiye ayrılır.)
Genel mahkemeler sulh hukuk ve Asliye Hukuk mahkemeleri, özel mahkemeler İş Mahkemesi
Kadastro Mahkemesi, icra tetkik mercii ve tüketici mahkemesidir
- ikinci derece (bölge istinaf) mahkemeleri
- Yargıtay
Uyuşmazlık Yargısı
Bir davanın adli yargının idari yargıda müdürlükçe hususunda tereddüt oluşursa uyuşmazlık mahkemesi bu tereddüdü ortadan kaldırır.
2)Tarafların Ad Soyadları Ve Adresleri
3)Davanın Konusu
4)Davanın Dayandığı Sebepler
Dava dilekçesinin belki de en önemli kısmı budur. Bu kısımda davacının iddiasının dayanağı olan bütün olayları sıra numarası ile açıkça özetleyerek belirtmesi gerekir. Bütün olayları eksiksiz olarak bildirmezse dava sürerken ekleme yapamaz. Buna davanın değiştirilmesi ve genişletilmesi yasağı denir.
5)Hukuksal Nedenlerin Özeti
Davacı dava dilekçesine hukuksal nedenlerin özetini yazar. Hukuksal nedenlerin özetinden kasıt davacı nizasını haklı gösteren hukuk kurallarıdır. (kanun tüzük yönetmelik ve benzeri)
6)Cevap Süresi
HMK 127 inci maddeye göre dava dilekçesinin tebliğinden itibaren cevap verme süresi iki haftadır, cevabın verilmesinin çok zor olduğu ya da imkansız olduğu durumlarda mahkeme davalıya bir defaya mahsus olmak üzere bir ayı geçmeyen ek cevap süresi tanıyabilir
7)Deliller (Kanıtlar)
8)İstem Sonucu
Dava dilekçesinin son kısmında davacının mahkemeden ne talep ettiği bu kısma "istem sonucu", "neticei taleb", "sonuç" veya "sonuç/ istem" gibi başlıklarla konulur.
9)İmza
10)Ekler
Diğer Adli Dilekçelerin İçeriği
Diğer adli gerekçelerden kasıt dava dilekçeleri dışında kalan dilekçeleridir.
Örneğin:
+ davaya cevap dilekçesi
+ hakimin reddi dilekçesi
+ mazeret dilekçesi
+ eski hale getirme dilekçesi
+ ıslah dilekçesi gibi
Davaya cevap dilekçesi
Bu dilekçe davalının savunma hakkı kapsamında ele alınmalıdır. HMK'ya göre, davalı ilk itirazlar ile birlikte esas dava hakkındaki cevabını ve varsa karşı delillerini dava dilekçesinin kendisine tebliği tarihinden itibaren iki hafta içerisinde mahkemeye bildirmek zorundadır. Cevap dilekçesinde mahkemenin adı, dosya esas numarası bulunmak zorundadır. Tarafların vekillerin ad, soyad ve adresleri, dilekçenin konusu, ve cevaplar ayrıca bulunması gereken önemli unsurlardır. Cevaplar kısmında zaman aşımı tahkim itirazı gibi konular çok önemlidir.
Davacı ise verilen cevap dilekçesine karşı cevaplarını iki hafta içinde replik dilekçesiyle bildirmek zorundadır.
Replik dilekçesi (cevaba cevap dilekçesi)
Replik dava dilekçesine karşı davalının verdiği cevapla karşılık davacının yanıtıdır. Süre yine iki haftadır.
Düplik dilekçesi (davalının ikinci cevap dilekçesi)
Davalının verdiği ikinci cevaplar Düplik layihası denir. Süre yine iki haftadır.
Yukarıdaki alıntı kolayaof.com'un Hukuk Dili ve Adli Yazışmalar eserinden yapılmıştır. Eserin tamamı için tıklayınız: http://www.kolayaof.com/ornek_ozet/ADL102U.pdf
